خلاصهٔ سریع: در حرکت شبانه، هدلامپ به‌دلیل آزاد گذاشتن دستان، پخش نورِ پایدار و وزن کم، انتخاب اول است. برای برنامه‌های سه‌فصل، هدلامپی با روشنایی حدود ۲۰۰ تا ۳۵۰ لومن، مقاومت آب حداقل IPX4 و زمان کارکرد واقعی ۴–۸ ساعت کافی است. برای مسیرهای فنی/سرعتی یا زمستان، به لومن بالاتر (۴۰۰–۸۰۰)، پرتودهیِ بیشتر و باتری‌های قابل‌تعویض فکر کنید. دسته‌های مرتبط: چراغ پیشانی (هدلامپ) • پاوربانک/باتری و تجهیزات سفر • کوله‌پشتی
چرا هدلامپ برای کوه بهتر از چراغ‌قوهٔ دستی است؟
- دستان آزاد: در شیب، عبور از سنگ‌لاخ، استفاده از باتون یا جمع‌وجور کردن چادر، آزادی دست حیاتی است. هدلامپ نور را همان‌جایی می‌تاباند که نگاه می‌کنید.
- ایمنی حرکت: ثبات نورِ هم‌جهت با سر، درک پستی‌وبلندی را بهتر می‌کند و خطر لغزش را کمتر.
- بازدهی انرژی: با نور گستردهٔ یکنواخت، چشم کمتر خسته می‌شود و نیاز به روشناییِ بیش‌ازحد کاهش می‌یابد.
- وزن و بسته‌بندی: هدلامپ‌ها فشرده و سبک‌اند؛ جای کمی در کوله‌پشتی می‌گیرند.
چراغ‌قوهٔ دستی همچنان به‌عنوان نور پشتیبان مفید است (مثلاً برای جست‌وجو از فاصله یا علامت‌دادن)، اما ابزار اصلی شب‌روی، هدلامپ است: مشاهدهٔ هدلامپ‌ها.
روشنایی (لومن) و پرتودهی (کندیلا/برد)
لومن کل نور خروجی است؛ اما آنچه در مسیر می‌بینید فقط عدد لومن نیست—کندیلا/پرتودهی و طراحی اپتیک تعیین می‌کند نور چقدر دور و با چه کیفیتی می‌تابد.
- ۲۰۰–۳۵۰ لومن: کفِ مطمئن برای راه‌پیمایی سه‌فصل، کمپ و کارهای عمومی.
- ۴۰۰–۶۰۰ لومن: مناسبِ مسیرهای شیب‌دار، باد شدید یا گام‌های تندتر.
- ۷۰۰–۸۰۰+ لومن: مسیرهای فنی، دویدن شبانه، جست‌وجو در مه/برف (به‌همراه پرتودهی مناسب).
برد نور در مشخصات به‌صورت «متر» می‌آید، اما آن را در کنار الگوی نور (بخش بعد) بسنجید؛ بردِ زیاد با لکهٔ تنگ، برای پیمایشِ نزدیک ایده‌آل نیست.
الگوی نور: گسترده (Flood) در برابر متمرکز (Spot)
- Flood (گسترده): میدان دید وسیع، عالی برای خواندن نقشه، کارهای کمپ و پیمایش‌های آهسته.
- Spot (متمرکز): نفوذ به جلو/برد بیشتر، برای مسیرخوانی از دور، شیب‌های تند یا علامت‌دادن.
- ترکیبی: بسیاری از هدلامپ‌ها هر دو را دارند یا بین‌شان جابه‌جا می‌شوند؛ برای کوهنوردیِ ایران، ترکیبی بهترین توازن را می‌دهد.
زمان کارکرد واقعی، تنظیم‌گری خروجی و گرما
زمان‌های اعلام‌شدهٔ کارخانه معمولاً در حالت‌های کم‌نور طولانی‌اند. به زمان کارکردِ حالت‌های میانه دقت کنید—چون بیشتر وقت در همین حالت‌ها خواهید بود.
- تنظیم‌گری خروجی (Regulated Output): برخی هدلامپ‌ها روشنایی را تا حد امکان ثابت نگه می‌دارند و در اواخر باتری به‌تدریج افت می‌کنند؛ تجربهٔ پایدارتری می‌دهند.
- مدیریت گرما: در لومن‌های بالا، چراغ برای جلوگیری از داغی، خروجی را پایین می‌آورد (Step-Down). این رفتار طبیعی است؛ تنها روی «توربو» حساب باز نکنید.
- شاخص شارژ: نمایشگر درصد یا LED سه‌رنگ در شب بسیار مفید است.
باتری: یک‌بارمصرف، شارژی، داخلی یا قابل‌تعویض؟
- AAA/AA (یک‌بارمصرف یا NiMH): همه‌جا در دسترس، تعویض سریع. خروجی معمولاً کمتر از سلول‌های لیتیوم‌یون و وزن نسبتاً بیشتر برای توان برابر.
- Li-ion داخلی (USB-C): سبک، فشرده و پرقدرت؛ اما اگر داخلیِ ثابت باشد، در مسیر تعویض سریع ندارید.
- Li-ion قابل‌تعویض (۱۸۶۵۰/۲۱۷۰۰/پک اختصاصی): بهترین توازن برای برنامه‌های طولانی/زمستانی؛ باتری یدکی در جیب داخلی نگه دارید.
- شارژ در مسیر: اگر حین روشن بودن امکان شارژ (Pass-Through) دارد، با پاوربانک هم‌زمان می‌توانید استفاده/شارژ کنید.
جمع‌بندی عملی برای ایران: اگر برنامه‌های شما یک‌روزه/سه‌فصل است، باتری داخلی USB-C کافی و راحت است. برای ارتفاعات سرد/چندروزه، باتری قابل‌تعویض یا نگه‌داشتن پاوربانک امن‌تر است.
مقاومت در برابر آب/ضربه، سرما و نکات زمستانی
- آب: حداقل IPX4 (مقاوم به پاشش) را هدف بگیرید. برای بارش‌های شدید/برف خیس، IPX7/8 خیال‌تان را راحت‌تر می‌کند.
- ضربه: بدنهٔ مقاوم و لولاهای محکم در هوای سرد اهمیت مضاعف دارد.
- سرما: باتری‌ها در سرما افت عملکرد دارند؛ باتری یدکی را در جیب داخلیِ لباس گرم نگه دارید و چراغ را بی‌کار رها نکنید.
ارگونومی: وزن، هدبند، زاویه‌دهی و کار با دستکش
- وزن روی پیشانی: زیر ۱۰۰ گرم برای سه‌فصل بسیار راحت است. مدل‌های پرقدرت با باتری پشتی (روی سر/پشت سر) وزن را بهتر توزیع می‌کنند.
- هدبند: پهنا و نرمی مناسب + امکان شست‌وشو. هدبندهای دارای نوار سیلیکونی روی کلاه بهتر می‌مانند.
- زاویه‌دهیِ بدنه: لولای محکم با گام‌های واضح، تا نور روی مسیر پاها بیفتد؛ هنگام دویدن تکان نخورد.
- دکمه/پیچاندن با دستکش: کلید بزرگ، حس‌لمسی خوب و رابط ساده در سرمای زمستان نجات‌بخش است.
حالت‌ها و امکانات: نور قرمز، قفل سفری، SOS و …
- نور قرمز: حفظ دیدِ شبانه در کمپ/چادر، جذب حشرات کمتر، جلب توجه کمتر.
- قفل سفری (Lockout): جلوگیری از روشن‌شدن ناخواسته در کوله.
- حافظهٔ حالت/تنظیم پیوسته (Stepless): بازگشت به آخرین روشنایی یا کم/زیاد کردن پیوستهٔ نور.
- SOS/استروب: برای علامت اضطراری؛ از استروبِ شدید در چادر استفاده نکنید.
- نشانگر باتری/شارژ USB-C: استاندارد و کابل در دسترس.
انتخاب بر اساس نوع برنامه (ایران)
| نوع برنامه | روشنایی پیشنهادی | ویژگی‌های کلیدی | تجهیزات مکمل |
|---|---|---|---|
| یک‌روزه سه‌فصل (بازگشت بعد از غروب) | ۲۰۰–۳۵۰ لومن | IPX4، نور Flood/Spot، وزن کم | هدلامپ + باتری یدک سبک |
| کمپ شبانه/جنگل شمال | ۳۰۰–۴۵۰ لومن | نور قرمز، زمان کارکرد ۶–۱۰ ساعت | پاوربانک کوچک |
| ارتفاعات (توچال قله، دماوند تابستان) | ۴۰۰–۶۰۰ لومن | پرتودهی بهتر، باتری قابل‌تعویض | باتری یدک + کوله با جیب دسترس‌سریع |
| زمستان/سبلان بادخیز | ۵۰۰–۸۰۰+ لومن | IPX7/8، کلید بزرگ، کار با دستکش | باتری یدک در جیب داخلی + گتر |
چیدمان در کوله و برق‌رسانی در مسیر
- هدلامپ را در جیب فوقانی کوله بگذارید تا بدون بازکردن کامل کوله در دسترس باشد.
- باتری یدک/کابل USB-C را در کیف ضدآب کوچک از دستهٔ تجهیزات سفر نگه دارید.
- برای عبور از مه/برف، روشنایی را کمتر اما گسترده‌تر کنید تا بازتاب کمتر کورکننده باشد.
- همیشه یک چراغ پشتیبانِ کوچک (حتی Keychain) همراه داشته باشید.
اشتباهات رایج در خرید/استفاده
- انتخاب بر اساس «لومنِ توربو»—درحالی‌که بیشتر زمان با حالت‌های میانی کار می‌کنید.
- بی‌توجهی به پرتودهی و الگوی نور (Spot/Flood) و کارکرد واقعی در مسیر.
- خرید باتری داخلیِ غیرقابل‌تعویض برای برنامه‌های چندروزه/زمستانی بدون درنظرگرفتن پاوربانک/باتری یدک.
- فراموش‌کردن قفل سفری؛ چراغ روشن می‌ماند و باتری خالی می‌شود.
- عدم‌محافظت باتری در سرما؛ افت شارژ ناگهانی در قله/بامداد.
چک‌لیست خرید سریع هدلامپ
- روشناییِ هدف: ۲۰۰–۳۵۰ (سه‌فصل) / ۴۰۰–۸۰۰ (ارتفاع/زمستان).
- الگوی نور: Flood برای نزدیک + Spot برای مسیرخوانی؛ ترجیحاً ترکیبی.
- زمان کارکرد واقعی ≥ ۴–۸ ساعت در حالت میانه.
- مقاومت آب: حداقل IPX4؛ برای بارش جدی IPX7/8.
- باتری: USB-C داخلی برای یک‌روزه؛ قابل‌تعویض برای چندروزه/سرد.
- ارگونومی: وزن کم، هدبندِ پایدار، کلید بزرگ، زاویه‌دهی مطمئن.
- ویژگی‌ها: نور قرمز، قفل سفری، نشانگر باتری.
- لوازم مکمل: پاوربانک/کیس ضدآب + باتری یدک.
سؤالات متداول
هدلامپ چند لومن بخرم؟
برای بیشتر برنامه‌های سه‌فصل، ۲۰۰–۳۵۰ لومن کفایت می‌کند. اگر سریع حرکت می‌کنید، مسیر فنی/بادخیز است یا زمستان می‌روید، ۴۰۰–۸۰۰ لومن انتخاب بهتری است.
Flood بهتر است یا Spot؟
Flood برای دید نزدیک و کارهای کمپ عالی است؛ Spot برای مسیرخوانی دور و علامت‌دادن. ترکیب هر دو، بهترین کارایی را در ایران می‌دهد.
باتری داخلی بهتر است یا قابل‌تعویض؟
برای یک‌روزهٔ سبک، داخلیِ USB-C راحت و کافی است. برای چندروزه/سرما، قابل‌تعویض امن‌تر است—باتری یدک در جیب داخلی نگه دارید.
آیا IPX4 کافی است؟
برای مه/باران ملایم، بله. اگر به مناطق پربارش/برف خیس می‌روید، IPX7/8 خیال‌تان را راحت‌تر می‌کند.
چراغ‌قوهٔ دستی را حذف کنم؟
نه لزوماً؛ یک چراغ‌قوهٔ کوچکِ پشتیبان یا نور جانبی هنوز مفید است. اما ابزار اصلیِ پیمایش شبانه باید هدلامپ باشد.
